Արդեն վեցերորդ Նոր Տարին է, որ դիմավորեցինք առանց նրա։ Ամեն անգամ մի հետաքրքիր բան տեղի էր ունենում։ Ժամը 23։00-ին Հայրս տուն էր մտնում, արագ-արագ սրում էր դանակներն ու անցնում սուջուխի ու բաստուրմայի կտրման "սրբազան" արարողությանը։
Մամա - Վահան, ախր բարակ ես կտրում է՜։
Պապա - Հիմա որ հաստ կտրեմ, կասես․ "Վահան, ախր հաստ ես կտրում"։ Դու գո՛րծ չունես, բլինչիկդ սարքի։
Անդադար ժպտում էինք, բոլորս ինչ-որ գործ էինք փորձում հասցնել, որ նախագահի ուղերձի ժամանակ արդեն սեղանի մոտ լինեինք, իսկ ինքը շամպայնի շիշը պատրաստ պահեր ու ուղիղ կեսգիշերին թռցներ խցանը։ Վազվզոց, պանիկա․․․ պանիկան ո՞րնա․․․ ՔԱՈ՛Ս։ Մեզնից ամենահանգիստը ինքն էր, որովհետև շտապելու ոչ տեղ ուներ, ոչ էլ կարիք։
Ինքն իր անելիքը վաղուց էր արել․․․ ու կատարյալ։
Արդեն վեցերորդ Նոր Տարին․․․
Կարծես երեկ լիներ, երբ երջանկացած զանգեց բջջայինիս ու ասեց, որ գալիս է զորամաս։ Ինձ արդեն տեղափոխել էին Երևան։ Մինչ գումարտակից կհասնեի անցագրային, ինքն արդեն մի ծանոթ էր գտել նախարարությունից ու անցագրայինի ներսում "մաղարիչ" էր անում, որ տղեն արդեն Երևանում է, տանը մոտ պիտի ծառայի, էն էլ ուղղակի չծառայի, ռազմական լրագրող լինի։
Զինվորական երդմանս արարողության ժամանակ աչքերը թաց էին, կարծես կատարել է կյանքի վերջին ու կարևոր գործը․ որդուն համազգեստով տեսավ։
Երբ առաջին անգամ թողեցին, որ տուն գամ, հեռուստացույց էր նայում։ Կանտուզիայի պատճառով միշտ բարձրացնում էր հեռուստացույցի ձայնը, որ ավելի լավ լսի։ Առաջին բառս արտաբերեցի, հանկարծակի շրջվեց, իր պարզագույն, զուլալ ժպիտով դեմքիս նայեց ու ասաց․
- Այ բալա, էս դու ծառայության էս, թե․․․
Էդ "թե"-ի վրա վեր թռավ տեղից, պինդ գրկեց ու թուշս պաչեց։ Էդ համբույրը հորս տված վերջին համբույրն էր․․․
Այսօր նրա մոտ էի։ Երբ ողջ էր ու միասին գնում էինք տատիկիս ու պապիկիս, հորեղբորս գերեզմանին, չէր համաձայնվում ածուխ գնել, իր հետ պարտադիր փայտ ու թերթ էր վերցնում։
Զարմանում էի, մտածում, որ ածուխն ավելի հարմար է խունկը ծխելու համար։ Մի օր ինձ թույլ տվեցի հարցնել, թե ինչու՞ չի ուզում ածուխով ծխել խունկը, ասաց, որ միայն կրակը տեղ կհասցնի "խոսքը"։ Էդ կրակը նրա՛ տարերքն էր, ժամերով կարող էր նայել դրան։
Հիմա գնալիս ածուխ չէմ առնում, փայտը կոտրում եմ, թուղթ վերցնում, տեղում կրակը վառում, որ խոսքս տեղ հասնի։
Այս անգամ խունկը ծխեցի բոլորի անունից, բացարձա՛կ բոլորի։ Նույնիսկ այն մարդկանց, ում կուզենայի ի սրտե ծանոթացնել նրա հետ։ Այն մարդկանց փոխարեն ծխեցի խունկը, որոնք երբեք չեն հանդիպել նրան, չեն էլ հանդիպի, բայց իր կողմից, վստահ եմ կսիրվեին, որովհետև նրանց այնքան եմ պատմել Հերոսիս մասին, որ թվացել է, թե անձամբ ճանաչել են նրան։
Չեմ տխրում այլևս, որովհետև նրա կողքին ապրեցի 18 տարի։ Ինձ չնախատեց, գլխիս նոտացիաներ չկարդաց, չնեղացավ, չբարկացավ, ընկերություն չարեց, բայց և՛ արածով, և՛ չարածով ինձ մարդ դարձրեց։ Նրա դաստիարակության իսկական շրջանը պետք է սկսվեր մեր բաժանվելուց հետո։ Այժմ ամեն օր մի նոր բացահայտում եմ անում, հիշում նրան, նրա ապրածն ու գրքի պես կարդում Հորս։
Նրա չբաշխած սերը, մեծագույն հոգին ու մաքրամաքուր միտքն ինձ թողեց, որ լսեմ, զգամ, փորձեմ գոնե հիսուն տոկոսով երակներս ներարկել իր ոգին ու միտքը։
Հերոսիս մասին քիչ եմ գրել։ Բայց վստահ եմ, որ նրա մասին ու նրա՛ն դեռ շատ ասելիք կունենամ։
"Ես Դավիթն եմ: Ասում են 23 տարեկան եմ: Փորձում եմ հավատալ: Չէ՛, չկարծեք, թե ինձ փառասիրությունն է ապտակել ու մտածում եմ, որ ավելի մեծ եմ: Ճիշտ հակառակը: Իմ Հերոսի համեմատ, որ իմ հայրն է, ես ոչինչ եմ:
Երբ ավելի փոքր ոչինչ էի, մոտ երեք տարեկան, իմ Հերոսը դեռ ռազմաճակատում էր: Հիշում եմ միայն, թե ինչպես էի ինձ պատեպատ տալով վազում մորս մոտ, երբ ժպիտը դեմքին խոսում էր հեռախոսով. «Կարոտել եմ շատ» ասում էր մայրս, հազիվ զսպելով և՛ ուրախության, և՛ կարոտի արցունքները: «Տուր մի քիչ էլ ես կարոտեմ, մա՛մ» - աղաչող հայացքով խնդրում էի մորս: Հիմա, երբ իմ հերոսը կողքիս չէ, ուզում եմ ուղղակի վերցնել հեռախոսը, զանգահարել նրան ու ասել, թե ինչպես եմ կարոտել, թե ինչքան բան ունեմ նրան ասելու, թե որքան դատարկ է աշխարհն առանց մի կտոր տիեզերքի, որն ինքն իր հետ տարավ հավերժություն: "
Մամա - Վահան, ախր բարակ ես կտրում է՜։
Պապա - Հիմա որ հաստ կտրեմ, կասես․ "Վահան, ախր հաստ ես կտրում"։ Դու գո՛րծ չունես, բլինչիկդ սարքի։
Անդադար ժպտում էինք, բոլորս ինչ-որ գործ էինք փորձում հասցնել, որ նախագահի ուղերձի ժամանակ արդեն սեղանի մոտ լինեինք, իսկ ինքը շամպայնի շիշը պատրաստ պահեր ու ուղիղ կեսգիշերին թռցներ խցանը։ Վազվզոց, պանիկա․․․ պանիկան ո՞րնա․․․ ՔԱՈ՛Ս։ Մեզնից ամենահանգիստը ինքն էր, որովհետև շտապելու ոչ տեղ ուներ, ոչ էլ կարիք։
Ինքն իր անելիքը վաղուց էր արել․․․ ու կատարյալ։
Արդեն վեցերորդ Նոր Տարին․․․
Կարծես երեկ լիներ, երբ երջանկացած զանգեց բջջայինիս ու ասեց, որ գալիս է զորամաս։ Ինձ արդեն տեղափոխել էին Երևան։ Մինչ գումարտակից կհասնեի անցագրային, ինքն արդեն մի ծանոթ էր գտել նախարարությունից ու անցագրայինի ներսում "մաղարիչ" էր անում, որ տղեն արդեն Երևանում է, տանը մոտ պիտի ծառայի, էն էլ ուղղակի չծառայի, ռազմական լրագրող լինի։
Զինվորական երդմանս արարողության ժամանակ աչքերը թաց էին, կարծես կատարել է կյանքի վերջին ու կարևոր գործը․ որդուն համազգեստով տեսավ։
Երբ առաջին անգամ թողեցին, որ տուն գամ, հեռուստացույց էր նայում։ Կանտուզիայի պատճառով միշտ բարձրացնում էր հեռուստացույցի ձայնը, որ ավելի լավ լսի։ Առաջին բառս արտաբերեցի, հանկարծակի շրջվեց, իր պարզագույն, զուլալ ժպիտով դեմքիս նայեց ու ասաց․
- Այ բալա, էս դու ծառայության էս, թե․․․
Էդ "թե"-ի վրա վեր թռավ տեղից, պինդ գրկեց ու թուշս պաչեց։ Էդ համբույրը հորս տված վերջին համբույրն էր․․․
Այսօր նրա մոտ էի։ Երբ ողջ էր ու միասին գնում էինք տատիկիս ու պապիկիս, հորեղբորս գերեզմանին, չէր համաձայնվում ածուխ գնել, իր հետ պարտադիր փայտ ու թերթ էր վերցնում։
Զարմանում էի, մտածում, որ ածուխն ավելի հարմար է խունկը ծխելու համար։ Մի օր ինձ թույլ տվեցի հարցնել, թե ինչու՞ չի ուզում ածուխով ծխել խունկը, ասաց, որ միայն կրակը տեղ կհասցնի "խոսքը"։ Էդ կրակը նրա՛ տարերքն էր, ժամերով կարող էր նայել դրան։
Հիմա գնալիս ածուխ չէմ առնում, փայտը կոտրում եմ, թուղթ վերցնում, տեղում կրակը վառում, որ խոսքս տեղ հասնի։
Այս անգամ խունկը ծխեցի բոլորի անունից, բացարձա՛կ բոլորի։ Նույնիսկ այն մարդկանց, ում կուզենայի ի սրտե ծանոթացնել նրա հետ։ Այն մարդկանց փոխարեն ծխեցի խունկը, որոնք երբեք չեն հանդիպել նրան, չեն էլ հանդիպի, բայց իր կողմից, վստահ եմ կսիրվեին, որովհետև նրանց այնքան եմ պատմել Հերոսիս մասին, որ թվացել է, թե անձամբ ճանաչել են նրան։
Չեմ տխրում այլևս, որովհետև նրա կողքին ապրեցի 18 տարի։ Ինձ չնախատեց, գլխիս նոտացիաներ չկարդաց, չնեղացավ, չբարկացավ, ընկերություն չարեց, բայց և՛ արածով, և՛ չարածով ինձ մարդ դարձրեց։ Նրա դաստիարակության իսկական շրջանը պետք է սկսվեր մեր բաժանվելուց հետո։ Այժմ ամեն օր մի նոր բացահայտում եմ անում, հիշում նրան, նրա ապրածն ու գրքի պես կարդում Հորս։
Նրա չբաշխած սերը, մեծագույն հոգին ու մաքրամաքուր միտքն ինձ թողեց, որ լսեմ, զգամ, փորձեմ գոնե հիսուն տոկոսով երակներս ներարկել իր ոգին ու միտքը։
Հերոսիս մասին քիչ եմ գրել։ Բայց վստահ եմ, որ նրա մասին ու նրա՛ն դեռ շատ ասելիք կունենամ։
"Ես Դավիթն եմ: Ասում են 23 տարեկան եմ: Փորձում եմ հավատալ: Չէ՛, չկարծեք, թե ինձ փառասիրությունն է ապտակել ու մտածում եմ, որ ավելի մեծ եմ: Ճիշտ հակառակը: Իմ Հերոսի համեմատ, որ իմ հայրն է, ես ոչինչ եմ:
Երբ ավելի փոքր ոչինչ էի, մոտ երեք տարեկան, իմ Հերոսը դեռ ռազմաճակատում էր: Հիշում եմ միայն, թե ինչպես էի ինձ պատեպատ տալով վազում մորս մոտ, երբ ժպիտը դեմքին խոսում էր հեռախոսով. «Կարոտել եմ շատ» ասում էր մայրս, հազիվ զսպելով և՛ ուրախության, և՛ կարոտի արցունքները: «Տուր մի քիչ էլ ես կարոտեմ, մա՛մ» - աղաչող հայացքով խնդրում էի մորս: Հիմա, երբ իմ հերոսը կողքիս չէ, ուզում եմ ուղղակի վերցնել հեռախոսը, զանգահարել նրան ու ասել, թե ինչպես եմ կարոտել, թե ինչքան բան ունեմ նրան ասելու, թե որքան դատարկ է աշխարհն առանց մի կտոր տիեզերքի, որն ինքն իր հետ տարավ հավերժություն: "
Комментариев нет:
Отправить комментарий