Պատահական

Ես վայելում էի իտալական բոլոր ծովերի ալիքներից հյուսված քամին։

Աթոռս մի քիչ չոր էր, բայց ստվերում էր դրված ու դա նվազեցնում էր

անհարմարավետությունն աթոռի, որն այդքան չոր էր։

Պիզան շատ փոքր էր մեծ քաղաք համարվելու համար, իսկ իմ

հիշողությունները շատ մերկ էին ու մեծ՝ փոքր համարվելու համար։ Լայն ու կաթնագույն

գլխարկս տարիքիս համահունչ էր։ Ես լողափային հանդերձանքով չէի փայլում։ Տրամադրությունս էլ լողազգեստային չէր։ Դիմացս մի բաժակ կապուչինո էր, միդասական կռոասան ու մի բաժակ ջուր։

Ջուրը մարգարիտ է, այն փայլում է, ձգող ու անհավանական կրքոտ։ Միակ

զրուցակիցս, ում հետ կարող եմ խոսել ոչնչից ու լռել ամեն ինչից։ Այն հոսում է

երակներումս արյունից առավել ու ստիպում բաբախել սիրտս ավելի արագ, քան էս աննշան Երկիր մոլորակը կշվվար իր առանցքի շուրջ։

Ծովն է իմ օրն ու գիշերը, որում մեջքի վրա հանդարտ հոսում ու

լողում է լուսինը։

Լայն փռված գլխարկս փողփողում է։ Հիշողութւոններս ձեռքիցս խլում են

բաց տանիքով ավտոմեքենայիս բանալիներն ու չքվում մերձափնյա անտառի խորքերը։

Ես իպատասխան ուղղակի ժտում եմ ու կծում անշոկոլադ կռոասանը, մի կում անում այդ տապին զովացած իմ մի բաժակ սուրճից ու զրուցում ավազի հետ։ Ոսկեգույն մանրագնդիկը սողոսկել է թաթերիս արանքն ու խախում է մաշկիս սպիտակ եզրագծերի հետ։ Խուտուտ են գալիս միայն երազանքներս, ժպտում են ցանկություններս, հիանում՝ մտորումներս, պայծառանում՝ գաղափարներս։

- Բարև, Դավիթ։

- Արդեն երրոդ բաժակ սուրճն եմ խմում։

- Ու՞ր էի։ Այստեղ։

- Սպասու՛մ էի։

- Սպասել չարժեր, ես քեզ հետ էի ողջ ընթացքում։

- Բայց․․․

- Կարծում ես, որ չէի՞ր տեսնում։

- Այո։

- Հարկավ։ Ես կողքիդ եմ նստածդ պահից։

- Իրոք որ։

Ու այդ դրախտում սպառնացող միակ հանդիպումն ինքդ քո հետ է, որ

կայանում է, առողջացնում քամին ու ջուրը հասցնում ծնկներիդ։

Աթոռը չոր է, բայց այն քո երևակայածն է, ուրեմն փափակացրու։

Պիզան լողում է քո ափի մեջ։ Դրա գետերը սղղում են քո ձեռքերի ափերի մեջ ճեղքված մաշկի հորձանուտներով։ Շագանակագույն շենքերը գրկված են կապույթ

երկնքով հենց այն անկյունից, որով քո աչքն է հետևում դրանց։

Դու կամաց-կամաց փակում ես ափդ։ Լողափի ջրերը հետ են հոսում,

կարծես պատրաստվելով մի ուժգին հարվածով հետ վերադառնալ։ Ծովի կրծքերը մերկացած են, քարայրները սրածայր գոչում են քո փախուստը։ Դու նստած ես ինքդ քո հետ զրույցով տարված, այն պահին երբ քո ձեռքի ափը ծածկում է ափը քո երազների։ Մեջքից հետևում քաղաքն է, առջևում՝ ջուրը։ Քո վախճանը դու ես, քո ձեռքն է դահիճը, քո մտքում գեհենն է, քո սրտում հանգստությունը, որ պիտի ընգկնես սեփական աջով։

Ձեռքիդ ափը փակվում է։ Առջևում տեսնում ես վեր խոյացող Միջերկրական

ծովը, որը ալիքով շունչ է տալու թոքերիդ, իսկ մեջքիդ ծածկվելու է մի ողջ պատմություն, քաղաք, մշակույթ, անցյալ, որ պատիվ է, հպարտություն, բայց անկոտրում վկա քո հիշողությունների։

Դու կենտրոնում ես, չոր աթոռին, զոհասեղանի առաջ, հանուն գրի, մի

բաժակ սուրճով ու ընկերակցությամբ։

Գլխավերևում հայտված աշտարակը հասնում է ծոծրակիդ, ջուրը կաթում է

ճակատիդ, դու վեր ես նայում, ժպտում, հիանում ու կոպերդ ծածկում են աչքերդ, ինչպես ափդ է ծածկում մարմինդ․․․

Երազ, որի համար արժե ապրել։

Պատերազմ

Պատերազմը խաղաղություն է ծնում:

Գուցե մի քիչ պաթետիկ հնչի, ռոմանտիկ, բայց փաստ է. ամեն ահեղ մարտից հետո երկինքը կապտում է:

Վաղուց արդեն պատերազմներին այլ կերպ եմ նայում: Երևի աշխարհընկալումս է, որ ստիպել է ուշքի գալ: Մի կողմ են նետվել սահմաններն ու դրոշները, արձաններն ու պաշտամունքները, պարտադրված գաղափարախոսությունն ու պետական դեմագոգիան, իդեալոգիան, կոչերը, հռետորաբանությունն ու ամբիոնապաշտությունը: Հոգիս է խաղաղված, և ո՛չ արտաքին, ո՛չ էլ ներքին որևէ բան չի կարող խարխլել ներսիս խաղաղությունը:

Ես այլևս մարդակենտրո'ն եմ:

Հայրս ֆանատիկ էր: Իմ աշխարհ գալիս նա ռազմաճակատում էր: Կարծես ոչ թե որդին էր ծնվում, այլ հայրենիքն էր մեռնում: Նա գերադասեց տեսնել հայրենիքի, այլ ոչ թե իմ երկունքը: Ու թե որքան են արդարացված իմ այս տողերը, թողնում եմ քեզ, սիրելի ընթերցող, սակայն տիեզերական, մեզ ծանոթ բոլոր եզերքներում մարդու կյանքից առավել ոչինչ չկա: Մոլորակը դեռ չի ծնել մի արժեք, որը վեր կլինի մարդկայնությունից, մարդասիրությունից ու մարդադավանությունից: Մեր կյանքում և ուղեղում եղածն են քարտեզների վրա յուղոտ մատիտներով կարմիր գծեր քաշել, առանձնացրել, բաժանել, ստրկացրել, ազարտագրել ու գերեվարել, սպանել ու ինքասպան եղել, փոշիացրել ճակատագրեր ու հերոսներ հորինել: Մեր փոքրիկ ուղեղներում առաջացած ու գենեռացրած մտքերն են հային՝ հայ, ռուսին՝ ռուս, ազերիին՝ ազերի, կոնգացուն՝ կոնգացի, թուրքին՝ թուրք կոչել: Ազգասպան թուրքն էլ, կարծես, երկու աչք ու ականջ, զույգ ոտք ու ձեռք ունի, ու միայն նրա միջի տականք տեսակն է հղացրել հային սպանելու գաղափարը: Մեր կողքին գոյատևող ազերին էլ է բեղ ու միրուք պահում, նա էլ է ամուսնանում, զավակ բերում, որից առաջինը, հավանաբար, հայի վիզ կտրող մեկը կդառնա, իսկ մյուսը՝ կամավոր հիմքով բալիկների կյանք փրկող բժիշկ: 

Ու մենք...

Մեր Նաիրի Զարյաններով (որ տասնյակ հայ հանճարների գլուխ կերան), լպիռշացած օլիգարխներով ու պատգամավորներով (որ հարստացան ու կյանքներս կերան, ոչնչացրին սերուծքը), ծախված <լրագրողներով> (որոնց մտքի գինը՝ գրոշն է), կառավարություններով (որոնք լափում են մեր ծնողների ու մեր վաստակը), հոգևորականներով (որոնք անեծք էի՛ն ու ե՛ն մեր հոգու համար):

Ու մենք...

Մեր Մոնթեներով (որ արծվի տռիչքով հավերժացրին հաղթանակը), արվեստագետներով (որ աշխարհին սուսերով պարի մի նռան գույն տվեցին, շարականներով ձուլված ճարտարապետություն ու վարդապետական անմար ոգի), Նարեկացիներով (որ գիրը հայկական ոսկեփայլ դարձրին), Գուրզադյաններով (որ այս հողին աստղեր իջեցրին), Միկոյաններով (որ թևեր բացին), ու Վազգեններով (որ նորից արթնացրին):

Մե՛նք, մե՛նք, մե՛նք:
Մերն է աշխարհը, և մենք էլ աշխարհին ենք պատկանում: Այլ է, թե ուր ենք այդ աշխարհը տանում:

Ոմանք կասեն, թե առանց պատերազմների չկա զագրացում, մրցակցություն, կատարելագործում, կամք, հավատ, թշնամի, որ կստիպի առաջ վազել ու ապացուցել, որ մի կողմն ավելի լավն է, ավելի ուժեղ, բարի, քան մյուսը: Չկա՞:

Քավ լիցի, ինձ զենք և ուժ պետք չէ կնոջս սիրելու, մորս մեծարելու, գործս պաշտելու, առաջ քայլելու, Հայաստան ասելու, կռիվ հաղթելու, ապացուցելու, մեղանչելու, կրկին աղոթելու համար: Ինձ զենք պետք չէ գրելու համար: Մի բուռ թանաքն ու մի ափ թուղթն էլ բավարար է քեզ այս ամենն ասելու համար:

Իմ պատերազմը միտքն է, իմ պատերազմը զարգացումնէ, իմ պատերազմը ժպիտն է, իմ պատերազմը գիրն է, իմն է նաև սիրո պատերազմը, մարդ լինելու ու մարդ մնալու պատերազմի ռազմաճակատում եմ ես այժմ...

Երկու սահմաններից այս ու այն կողմ, հոգեհանգստի ժամերին, սառած մարմինների առաջ մայրերն անիծում են ոչ թե հակառակորդի գնդակն ու արկը, այլ այն օրն ու մարդուն, ով հորինեց մի պատերազմ, որում ընկավ իր զավակը:

Ընկած աչքեր, որոնք մեծամասամբ չէին տեսել ո՛չ սեր, ո՛չ ընտանիք, ո՛չ որդի, ո՛չ էլ ճակատագիր: Տղերք, որոնք առաջ են նետվել հանուն մի բանի, որ ինչ-որ մեկը հորինել է իրենց համար, պարտադրել, ստիպել, հրել:

Հայրս ֆանատիկ էր: Իմ աշխարհ գալիս նա ռազմաճակատում էր: Կարծես ոչ թե որդին էր ծնվում, այլ հայրենիքն էր մեռնում: Նա գերադասեց տեսնել հայրենիքի՛, այլ ոչ թե ի՛մ երկունքը: Մինչև իր մահն ինքը հավատարիմ էր ոչ թե ընտանիքին, այլ Հայաստանին: Նրա ապրուստը, առօրեան, վարքը, ուժը, նվիրումը, կամքն ու անձն ընծայված էին հայրենիքին: Ամփոփված մի՛ երկրի սահմաններում:

Ինձ համար այլևս էական չէ, թե ով ու երբ, ինչպես ու որքան դիրք կվերցնի: Ինձ համար էական է այն հայ մարդը, որի երկաներով հոսում է իմ, քո, մեր ողջ պատմության գենետիկական կոդը, հիշողությունն  ու հզորությունը, պոտենցիալը, որ ունի ամեն հայ՝ ելնելով իր աշխարհագրական դիրքից, արևի ջերմությունից, տեսած և ընդունած ժառանգության: Նողկում եմ, անիծում ամեն մեկին՝ թքած ունենալով ազգության, պետականության, կրոնական դավանանքի, սեռի ու տարիքի, քաղաքական հայացքի, ամբիցիայի ու էգոցենտրիզմի վրա... նողկում եմ յուրաքանչյուրին, ով սպանում է այն գենը, որ լուսավորում է աշխարհը:

Ես ապրում եմ հանուն աշխարհի, հանուն խաղաղության, որ մարդն իր մեջ է գտնում, հանուն մարդկային գաղափարի, հանուն մտավոր կատարելության, հանուն ապագայի, հանուն կյանքի՛:

Դադարե՛ք պաշտել մահը, դադարե՛ք մեղադրել, դադարե՛ք շնչել ուրիշի հաշվին, դադարե՛ք ինքնահաստատվել հանուն ինքներդ ձեզ, դադարե՛ք դատարկության համար ինքնահրկիզվել, դադարե՛ք ատե՛լ: 

Դադարե՛ք թշնամանալ՝ հանուն երջանկության:

Հայրս ֆանատիկ էր, իսկ ես... ես էլ նրա որդին:



Ի պատիվ բոլոր, բոլո՛ր մայրերի...

Նրանք

Արևն այրում է, գետերը հոսում են, աղջիկները հագնվում են այնպես, կարծես իրենց ոչ ոք չի տեսնում։ Ճարտարապետությունը հիասքանչ է, օդը` խոնավ ու տաք, կյանքը եռում է, բայց մարդիկ սառն են։ Նրանք նույնիսկ հայացք չեն նվիրում։ Իտալացիները պաղպաղակ են վաճառում, չինացիները՝ թութուն, թուրքերը՝ կահույք, հայերը՝ ինտրիգներ (բնույթին համաձայն), հրեաները՝ լուռ են (չեմ հանդիպել դեռ)։

Բայց ամեն ինչ Գերմանիայում համակարգված է, նույնիսկ ավտովթարներն են հաշվարկված (ամեն ամիս N քանակությամբ, դրանից ոչ ավել)։ Գերմանացիները դասավորում են աղբը, քանի որ նրանք շատ պեդանտ են, այլ ոչ թե վախենում են 10,000 եվրո տուգանքից։ Նոր բնակարանիս պայմանագրի մեջ գրված էր, որ մենք իրավունք ունենք լվացքի մեքենան օգտագործել 16։00-19։00 ընկած ժամանակահատվածում, որ տանը միշտ թարմ օդ պիտի ապահովենք, պատուհաններից լվացք չպիտի կախենք, լոգարանում խոնավություն չպիտի լինի և այլն։ Սա բնակարանատիրոջ քմահաճությունը չէ, այլ օրենքի պահանջը։

Հասարակական տրասպորտի համար գինը բավականին բարձր է։ Օրինակ՝ մի ուղղությամբ երթևեկելու համար պիտի վճարես ոչ պակաս, քան 1100 դրամ (մեր փողով), բայց տրամվայը գալիս է, երբ չվատախտակի վրա 0 վայրկյան է, իսկ ներսում միշտ նստելու տեղ կա, կոնդիցիոներ, հաշմանդամների համար նախատեսված հատուկ նստատեղեր (որոնք երբեք զբաղված չեն լինում այլոց կողմից), անվտանգության տեսախցիկներ (Կարապետիչի պես մարդկանցից խուսափելու համար), հատուկ տարածք կա նախատեսված ինչպես հղի, այնպես էլ անվասայլակով ծնողների համար։ Տոմսերի հավաստիությունը ստուգողները հայտնվում են 100 տարին մեկ։ Սակայն բոլորն են տոմս գնում՝ հասկանալով, որ տեղին են վճարում (էլ ինչ կարիք կա նման ազգին ստուգել)։
Այս երկրում բացվում ես ծաղկի պես։ Աչքերդ, միտքդ, երևակայությունդ, պատկերացումներդ այլ կերպ են սկսում գործել։ Քայլում, հեծանիվ ես քշում, մեքենա ես վարում այնպես, կարծես միայն քո համար է ամեն ինչ ստեղծված։
Էս երկիրը ջազ է, որին ադապտացվում ես րոպեների ընթացքում։
Բայց ապրե՞լ։ Չէ․․․ ես հայ եմ, ջերմություն եմ պահանջում, ածխացնող արև, անջատված քեֆեր, տաք մարդիկ, խորոված ու սպաս։
Լավագույնն ունենալու համար զոհողություններ են անհրաժեշտ։ Դրանք միջին վիճակագրական զոհողություններ չեն, այլ ծանրակշիռ։ Դու հրաժարվում ես 18 տարեկանից հետո երեխայիդ ընկեր ու հարազատ լինելուց, հրաժարվում ես հարևանների ու ընկերների վառող ջերմությունից, թոռներիդ այգում տեր կանգնելուց (որովհետև տատիկներն այստեղ թոռնիկներին տեսնում են արձակուրդից արձակուրդ), անկեղծ ժպիտներից և նույնիսկ անկեղծ ատելությունից, լիաթոք ծիծաղելուց ու հոգևոր մթնոլորտից։
Այստեղ դու մարդ ես, ով լավ հաշվել գիտի, լավ կադր տեսնել կամ սցենար գրել, մեքենա վարել, գարեջուր կամ նրբերշիկ պատրաստել, վաճառել կամ գնել։ Այստեղ դու մասնագետ ես, մարդ, ում ԻՔՍ գումարով գնահատում են։ Կարճ ու կոնկրետ՝ ապրանք։ Քեզ գնում են որոշակի գումարի դիմաց, իսկ քո աշխատանքի արդյունքում աշխատում են "ՈՐՈՇԱԿԻ անգամ 4" գումար։ Մնացածը մնում է "զա բառտոմ"։
Որդն ուտում է միայն առոջ պտուղը։ Տհաս պտուղի կողքով այն ուղղակի սողում է։
Գերմանիան առողջ պտուղն է, որին որդը ուտում է, իսկ Հայաստանը՝ որի կողքով որդն անցնում է։
Հիմա այն մարդկանց համար, ովքեր հասել են գրառմանս այս կետին։

Հ․Գ․ Եվրոպան ռեսուրսներով հարուստ չէ, այն չունի գազ ու նավթ, բավարար ոսկի ու ածուխ, արծաթ ու ալմաստ, խմելու ջուր և ուղեղ։ Եվրոպան սնվում է այլոց ունեցածով և ունեցվածքով։ Այն իր պոպուլյացիան ապահովում է սևամորթների, արաբների, հայերի և այլոց միջոցով։ Եվրոպան այնքան խելացի է, որ օգտագործում է ողջ աշխահը՝ իրեն ողջ պահելու համար։
Եվրոպան շատ խելացի անհատ է, նրանից միայն սովորել է պետք ու փորձը կիրառել, բայց ոչ մի դեպքում գերի դառնալ։ Սիրել է այն պետք, բայց միայն չափի մեջ, հակառակ դեպքում՝ կկլանի, կուտի ու չի էլ մարսի։

Հ․Գ․Գ․ Աղջիկները շարունակում հագնվել այնպես, կարծես իրենց ոչ ոք չի տեսնում, իսկ իտալուհին շարունակում է պաղպաղակ վաճառել (ինձ)։

17.07.2015
Halle - Saale, Saxony Anhalt
Germany

Թռիչք

Չորացած մարմին, չորացած զգայարաններ, չորացած վերջույթներ ու չոր արև, այնպիսին, որ ածուխի է վերածում ամենաազնվական մետաղներն ու ամենաազնիվ մտքերը:
Դուք, ես, մենք, բոլորս ապրում ենք 20-րդ ու 21-րդ դարի ամենաարդիական քարանձավներում, ամենաաննշան շնչով ու ամենաիրական դատարկությամբ:

Պոկված երկրակտորը դանդաղ հեռանում է մոլորակից: Հողի բեկորները գնդերով ձգվում են ցած՝ փորձելով գտնել հարազատը: Խոտը դեղնում է առանց երկրային թթվածնի, իսկ ներքևում մնացած դաշնամուրի ստեղնաշարը շարունակում է դողդողալ ու մինորում ողբալ հեռացող կտորի վերադարձը:

Մտածմունքներս նման են Փոքրի Իշխանի մեծ գաղափարներին: Ուզում եմ քանդել տեսանելի ու անտեսանելի, հնարավոր ու անհնարին բոլոր սահմանները, խոչընդոտները, պատերն ու կապվածությունները: Կախվածության դավադիր թելերը փաթաթված են ոչ թե ձեռքերիս, այլ վզիս, և որքան հեռաում եմ, այնքան ավելի ամուր են սեղմվում պարանոցիս: Դրանք ինձ խեղդամահ են անում: Մի երջանիկ պահի այնպես կլարեն ինձ օղակում, որ գլուխս կմնա առանց մարմնի:
Ուզում եմ հեռանալ մոլորակից, ուզում եմ հավերժ բաժանվել մարդկությունից ու ճամփաս բռնել դեպի տիեզերական ապրող ակունքներ: Մտքիս միայն թռիչքն է:


Իմ միակ աստվածը լույսն է...

Այրված հող

Հիմա փռված եմ մի դատարկ ու կանաչով ծածկված, առանց լանջ ու ծառի մի հովտի գոքին: Շուրջս բուրում է խոնավ հողի ու թարմ աճած խոտի բույրերի ասորտին, իսկ մեջքս թաց է, սակայն ոչ սառած: Թևերս ազատված են աջ ու ձախ, ժպտում եմ, կարծես դրախտի դարպասի առաջ լինեմ ու սպասեմ մի հերթի, որն իսկի չկա: Սպասեմ վազել դարպասներից ներս ու լույսով ծածկվել, գրկել հավերժությունն ու կրկին ապրել, սակայն թիթեռին վայել հմայքով ու նրան տրված մի փոքրիկ կյանքով:
Այս ամենի մեջ մի մեղր կա, որ ծորում է վար, ուղիղ մարմնիս:
Երկինքն է...
Կապույտ հրաշքը, մի սուրբ անառակ, որին անդադար սիրում ես աչքով, բայց ոչ մի դեպքում զրկում անմեղությունից, կրքոտ համբուրում մտքով ու սրտով, սակայն մատով անգամ չհպվում դրան: Տիեզերական մի զուլալ լճակ, անսահման այնքան, որ ոչ մի դեպքում, լողաս դարերով, անգամ չես տեսնի մի ուրույն ցամաք:
Երկինք - անազատության ճանկերից զատված մի ազատ տռչնակ:

- Հեյ, տղա՛:

Իմ ձայնը հաճախ մոլորեցնող է: Դեռ երբ ներքևում էի, զանգում էին, շփվում, ապա հանդիպում ու ոչ մի կերպ ինձ չեին հավատում, թե շուրթերիցս հնչող ձայնն իմն է: Երկար դադարից, անխոս քնից ու անհուն երկնային երազից ինձ զրկած ձայնը նման էր իմին: Բամբ էր, կտրուկ, հռենորական անհնազանդությամբ ու հնազանդ հավատով, մի քիչ միամիտ, բայց վստահ, կանգուն, հարվածող, կանչող ու խիստ վախեցնող:

- Ուրիշ մարդ չկա, դու ես միայն, տղա՛...

Քիչ առաջ երկինքը սիրող սառած հայացքս ուղղվում է մուտքին:
Դարպասի շեմին մի տղա երեխա, ոսկեգույն վարսով ու հորս ժպիտով նայում է իմ կողմ:

- Արի ներս, սպասում են քեզ:

Մարմինս ծանրացած է: Պահին վաղուց էի սպասում, բայց կարծես փռված եմ մի ամբողջ համաստեղություն: Արմունկներս ձգում են մարմինս վերև ու քայլում եմ դեպի արծաթաձույլ դարպասներ:

- Հիշու՞մ ես ինձ:
Ես - Ո՛չ:
- Աչքերիս նայելիս ոչինչ չե՞ս տեսում:
Ես - Երևի, միայն մի մանկան հայացք:
- Կարո՞տ:
Ես - Շա՛տ առատ:

Կողքիս կանգնած երեխան կլիներ ոչ ավել քան չորս տարեկան, բայց զրույցը նրա ավելացնում էր տարիքին ոչ պակաս, քան քսան տարի: Չորսամյա մանկան տարեց ձայնը մի պահ խեղդեց միտքս, ապա ակնթարթորեն թողեց կապերն ու ինձ առաջ մեղց:

Ես - Ու՞ր գնանք:
- Միայն առաջ, դրանից բացի այս հովտում էլ ճամփա չկա:

Փոխվում էր օդը, փոխվում էր նաև կանաչ խոտը, ամպերն էին դառնում արահետ մի վայրի, որը ոչ մի կերպ չէր կապվում այն դրախտին, որ ներքևում է հայտնի: Ճամփան կարճ էր, բարի: Թափվող դեղնափայլ տերևներով ու խշխշացող լայնահուն գետերով, վայրերով, որ ես էի սիրում, որ հիշում եմ ու պահում ամուր: Այն բոլոր կրքերն եմ մտքում բերում, որ կորցրել ու ապրել եմ հեռու հողերում, ցածր ու մռայլ, պայծառ ու անհոտ, բայց անցած ամեն իմ քայլն եմ հիշում:
Ու հանկարծ մոտից մի մեղեդի է հասնում...

Դատավոր - Կասեի ներս արի, բայց դռներ չկան, այստեղ ազատ է ամեն օթևան:  

Այս ձայները պատրաստ են ուտել ինձ ներսիրց ու առանց մարսելու ուղարկել այստեղից:

Խոսնակ - Մոտ արի, խնդրեմ, լռությունդ այնքան ցածր է, որ միտքդ հնչուն չէ:

Մի խորանիստ աթոռի նստած եմ ես՝ քսանչորսում, կողքին խոսնակն է՝ իմ քսանմեկում, ապա քարտուղարը, որ իմ տասնութն է, հետո պաշտպանս, որ տասնհինգս է, և ահա կողքիս կանգնած եմ ես, միայն իմ կյանքի չորորդ տարոմ: Ոսկեփայլ վարսով, հորս ժպիտով, մորս իմաստությամբ ու ապագայի տխուր սպասումով: Ես եմ, ես,,. ապա ես, կրկին ես ու ես: Իսկ ո՞վ եմ ե՛ս, ով է այն մեկը, որ լսում է ձայնը այս բոլոր հինգի, իմ կյանքի բոլոր հինգ շրջանների:

Դատավոր - Դավիթ, մի լռի՛: Ինչ էլ դու լռես, ես կասեմ, անխոս:
Ես - Ինչու՞ ես:
Դատավոր - Եթե դու ապրեիր ավելի երկար, գուցե կորցնեիր մեզ եկող ճամփան: Հիմա դատավորդ, պաշտպանդ, խոսնակդ, վկադ ու շղթադ դնողը միայն դու ես: Ոչ ոք իրավունք ու աղերս չունի քեզ դատի բերելու, միայն դու՛... և վերջ: Թաքուն չեմ պահին, քեզնից չեմ կորզի այն պարզունակ փաստը, որ ես եմ քո տերը, ինչպես դու՝ ինքդ քոնը: Դու ես սկսել գրել այս տողերն ու քեզնով են կյանք ստացել քո ստրկացած մտքերը: Ուրեմն և, բարի եղիր, ու կանգնելով այս բարձր ամբիոնին առույգ ու հստակ հանձնիր քեզ ճշտին, կշտամբիր, ծեծիր, աղմկիր, պահանջիր, ատիր ու սիրիր, երես թեքիր ու ներիր, թքիր երեսիդ ու գիրկդ առ կյանքդ, որ ապրել ես մինչ պահն այս գավիթը տեսնելու:
... Դժվար է, գիտեմ, օր կար, երբ ես էի կանգնած քո տեղում, օր կար... երբ ես էի այս ամենը տանում, մեջքիս մի խաչի պես դրած քաշ տալիս, կարծես երբեք էլ տեղ չեմ հասնելու, բայց ահա հենց դու ես, քո կամքից անկախ, քո ուժին վստահ, պինդ տեղում կանգնած: Փոխիր դե մի բան, մի նայիր դեմքիս, կարծես հանդիպել ես մի հին դաշնակցի: Խոսիր... դե խոսիր, սրիկա՛, տակա՛նք, գառշելի նողկանք, ատելի զզվանք, սիրելի գագաթ, անկոտրում մի ժայռ, անսպառ մի վտակ ու հոսանք դեպի...

Ես - Լռի՛ր:

Այլևս ունակ չէի դիմանալ այս դատաստանին: Ամբողջ այս խոսքի ընթացքում պարզապես վստահ էի, որ քնած եմ մի կնոջ գրկում, որի փափկագույն ձեռքերի դրդմամբ եկել եմ իմ պատիժն առնեու: Իսկ նա արթուն է, պառկած իմ կողքին ու իր աստվածային աչքերով զննում է իմ մահը այս խոր երազում, ժպտում ու թաղծում ինձ հետ միասին, ձեռքս պինդ սեղմում ու ինձ հետ արտասվում, ցնծում ու պարտվում իմ հետ պայքարում...

Հ.Գ. Իմ ողջ կյանքն, ինչպես և քոնը, անդադար պայքար է եղել: Սկզբում կռիվը հանուն կյանքի էր, հանուն ապրոստի, հանուն ապագայի, ապա հանուն մտքի ու բանականության: Ապա... իսկ ապա սիրո ու անսահման փորձի: Բայց ամենից ճոխ ավարտը գաղափարն էր, իմացությունն ու ճշմարտությունը, վերջնագիծն ու խաղաղությունը, որում ապրում եմ ես, դու և այն բոլոր նպատակները, որոնք շնչում, մտածում ու սնվում են, և, որոնք համաձայնել են միանալ մեր ուղիին միայն այն պատճառով, որ պատրաստ են իրականանալ հանուն մեր ապագայի:
Նպատակը համաձայն է զոհ դառնալ իրականությանը միայն հանուն մե՛զ...

Հիշի՛ր, իմ խոսքը քոնի դեմ չէ, այլ քո խոսքի հետ:
Հիշի՛ր, իմ գաղափարախոսությունը քոնի դեմ չէ, այլ դրա մի մասը:
Հիշի՛ր, իմ սերը կանգուն է միայն քոնի համադրությամբ, և ոչ թե միայնակ:
Հիշի՛ր, մեր ճանապարհն ու... ու թող այն սլանա դեպի տիեզե՛րք:


 

Լավագույն կինը

Այն աչքերը, որոնք կիսել են ինձ հետ կյանքիս լավագույն պահերը, լավագույն վայրերը, լավագույն տեսարաններն ու լավագույն ճանապարհները, լավագույն զգացողությություններն ու լավագույն համարձակությունը, լավագույն տխրությունն ու լավագույն հմայքը, լավագույն կիրքն ու լավագույն հիացմունքը, լավագույն երկխոսությունն ու գերագույն անկեղծությունը:

Կողքից ամեն բան այլ է թվում: Փորձառու հոգեբանի պես դուրս եմ գալիս սեփական մաշկից ու այլ աչքրեով նայում իմ նոր կյանքի կտավին:
Վան Գոգի վրձնի պես մեծ-մեծ ու հաստ շերտով ծածկված ներկերի տակ թաքնված է կնոջս իմաստության ալեհերը, անասելի պարզությունն ու անկրկնելի ոգին, որը կրքոտ հարվածներով ոչնչացնում է նկարի յուրաքանչյուր բացասական երանգ:

Ձեռքը սեղմած անցնում եմ Իտալական ռեվիերայի քարքարոտ ժայռերով, հատում եմ պատմության ամեն էջ, գրկումս առնում նրա մարմինը՝ կեսգիշերային ծովի ափին ու աշխարհի գագաթին կանգնած քննարկում միջնադարի բարքերի էության տողերը, Վերսալի ճեմայգիների անցյալը վայելում՝ հուսալով զգալ եկող ապագան, Հաղթական կամարի առջև խոստանում միմյանց... հաղթե՛լ:

Հուսահատության, կասկածի, պատերազմի ու մենամարտի, մռայլի ու խավարի, թերացման ու անվստահության, անդառնալիի ու արգելվածի, անհավատության ու անկայունության կատարյալ բացակայություն:

Ամեն բան իր տեղում է, ամեն բան՝ հասկանալի, չկա ոչինչ, ինչը կարող էր խալխտել վրա հասնող խաղաղությունն ու գերության առնող երկխոսությունը:
 
Ես վայելում եմ նրան, կարծես մի բաժակ կարմիր, չոր գինի, որի պտուղները սկիզբ են առել մի պտղատու սևահողի խորքերից, սնվել արևի ամենաջերմ շողերով ու անձրևի հիացական հպումներով սողոսկել պտղի արմատներին, խոնավացրել դրանց եզրերն ու աճեցրել տիզեզրքի ամենահյութեղ խաղողը - Իմ Կնոջը:

Կյանքս քո հունով է հոսում: Մի փոխիր դրա ընթացքոը: Թույլ տուր, որ մեր ընդհանուր գետը սլանա դեպի ամենաբարձր անդունդը, որ ստեղծի տիեզերքի ամենաշքեղ ջրվեժը:
Ահա այդ պահին միլիոններ կգան հետևելու և հիանալու մեր անհավանական ճանապարհով...